Amsterdamse jongeren en verkiezingen
Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 was de opkomst onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar hoger dan bij voorgaande verkiezingen.1 Goed nieuws, zeker in het licht van bestaande zorgen over een lage opkomst onder jongeren. Hoewel de hoge opkomstpercentages bij de laatste landelijke verkiezingen veelbelovend zijn, weten we ook dat lager opgeleide jongeren nog steeds minder vaak stemmen dan hoger opgeleide jongeren.2 Er is in Amsterdam sprake van participatieve ongelijkheid: verschillen in opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen zijn de afgelopen decennia groter en structureel geworden, met name omdat in buurten aan de randen van Amsterdam de opkomst blijft dalen (Vermeulen, Harteveld & Michon, 2020). Wat kunnen (lokale) overheden doen om de betrokkenheid van jongeren vast te houden? En hoe kunnen jongeren die nog niet stemmen ook betrokken worden bij de representatieve democratie?
Met de landelijke verkiezingen van 2021 achter de rug en de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 in het vooruitzicht is het een goed moment om de houding van Amsterdamse jongeren tegenover verkiezingen te verkennen. Wat beweegt jongeren om wel of niet te stemmen, en welke rol speelt politiek in hun leven? Jongeren die niet stemmen lijken zich misschien weinig bewust van politieke en maatschappelijke kwesties, maar is dit eigenlijk wel zo? Interesseert politiek ze niet of laten zij misschien op andere manieren hun stem horen?
De afdeling Democratisering van de Gemeente Amsterdam gaf onderzoekers van het lectoraat Jeugd en Samenleving van Hogeschool Inholland en het Instituut voor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie van de Universiteit Leiden opdracht om een verkennend onderzoek te doen naar de rol van politiek en stemmen in het leven van jongeren in Amsterdam. Door middel van interviews, focusgroepen en straatgesprekken hebben we onderzocht wat jongeren beweegt om wel of niet naar de stembus te gaan, en hoe ze meer algemeen denken over politiek. We hebben ons gericht op first time voters, in de leeftijdscategorie van 18 tot 26 jaar, die tijdens de laatste verkiezingen voor de eerste of tweede keer mochten stemmen. We besteedden daarbij speciaal aandacht aan gesprekken met jongeren in Amsterdam Zuidoost, Nieuw-West en Noord: stadsdelen waar de opkomst lager is dan gemiddeld en waar volgens de statistieken sprake lijkt te zijn van representatieve en participatieve ongelijkheid.
Wij gaan in deze rapportage in op verschillende vormen van participatie, de thema’s die jongeren aanspreken, vertrouwen in de politiek en politiek zelfvertrouwen, het belang van representativiteit en politieke educatie. Jongeren blikken daarnaast nog terug op de verkiezingen. Met hun adviezen aan de gemeente en politiek hebben zij het laatste woord.