Identiteitsnetwerken (netwerken die zich richten op een doelgroep met een minderheidsidentiteit), zoals bijvoorbeeld een Turkse studentenvereniging, een vrouwenorganisatie of een Pride bedrijfsnetwerk, worden in onze samenleving vaak met enig wantrouwen of scepsis bekeken. Ze worden dikwijls beschouwd als plekken van afzondering van de rest van de maatschappij, als vormen van segregatie en als onwil om aan te passen. ‘Waarom moet dat nou, zo’n netwerk alleen voor vrouwen?’ of: ‘Willen jullie niet integreren?’.
Voor onderwijsinstellingen, gemeenten en bedrijven blijkt het daardoor soms lastig om zich te verhouden tot identiteitsnetwerken en om specifiek doelgroepenbeleid te ontwikkelen (zoals bijvoorbeeld het ondersteunen van netwerken van studenten met een religieuze achtergrond of het organiseren van summerschools voor eerstegeneratie studenten, wier ouders geen hoger onderwijs hebben genoten. De vraag rijst dan: wil de instelling een netwerk of initiatief subsidiëren als dit niet voor iedereen is? Kan een netwerk wel een gesprekspartner zijn wanneer de indruk bestaat dat het netwerk maatschappelijke participatie in de weg staat of opvattingen heeft die niet stroken met de organisatiedoelen? Voor netwerken en doelgroepgerichte initiatieven op hun beurt is het soms lastig om hun bestaansrecht en waarde uit te leggen, en soms moeten zij zich verantwoorden over het feit dat zij zich richten op een specifieke doelgroep.
In deze bijdrage werpen we licht op de waarde van identiteitsnetwerken aan de hand van verschillende empirische onderzoeken, waaronder een recent onderzoek naar de rol van identiteitsnetwerken onder Amsterdamse jongeren met een migratieachtergrond. Hoewel het artikel zich richt op identiteitsnetwerken voor jongeren met een migratieachtergrond, zijn de bevindingen ook relevant voor andere identiteitsnetwerken.
Een eerdere internetanalyse van de activiteiten van identiteitsnetwerken voor universitaire studenten met een migratieachtergrond, liet zien dat deze netwerken uiteenlopende activiteiten aanbieden voor hun leden (Slootman, 2019). Deze zijn gericht op (a) gezelligheid, zoals feesten, etentjes, paintballen en internationale uitstapjes, (b) beroepskeuze en carrière, zoals deelname aan ‘inhouse-dagen’ of een workshop over ‘netwerken’, (c) en activiteiten ter verdieping en reflectie met betrekking tot de maatschappij of etnische identiteit en cultuur, bijvoorbeeld een gespreksavond over de Ramadan, of een conferentie over populisme. Om de waarde van identiteitsnetwerken beter te begrijpen, is het huidige onderzoek gericht op de ervaringen van leden aan de hand van diepte-interviews. Hoe zien zij hun lidmaatschap van een identiteitsnetwerk? Wat brengt het hen?